Telif hakkı ihlali, telif hakkı sahipleri için büyük bir sorun haline geldi. Kişi kendi eseri gibi yarattığı eserin başka bir kişi tarafından kullanılmasından zarar görür. Bu yazımızda Konya avukat ile birlikte kısaca telif hakkı ve ihlallere karşı neler yapılabileceğini anlattık.
Telif hakkı ihlali
“Telif hakkı” kelimesinin eserinin, tasarımlarının, sanatının, kitaplarının, müziğinin yasal haklarını korumak için kullanılması ve o kişiye ait tüm ürünleri kapsar. Telif hakkı, bir fikri mülkiyet biçimidir. Telif hakkı, fikirden doğan görsel ürünler için yasal koruma sağlayan en önemli araçtır. Telif hakkı bir fikri, süreci, yöntemi, kavramı, ilkeyi veya keşfi değil, bir ifadeyi korur.
Telif hakkıyla korunmak için ürünler kendi kendine oluşturulmalıdır, yani ürünleri kendisi yaratmalıdır. Yaratıcılık için söz konusu ürün benzersiz ve kişisel olmalıdır. Hiçbir yerden kopyalanmamalıdır. Orijinal çalışmayı kim yarattıysa, telif hakkı ona aittir. Bununla birlikte, telif hakkı yasası, bir çalışanın istihdam sırasında yarattığı eserlerin işverene ait olduğunu gösteren “ücret karşılığı yapılan işler” yoluyla mülkiyete izin verir. Ayrıca, telif hakkı sözleşme ve anlaşma yoluyla olabilir.
TÜRKİYE’DE TELİF HAKKI
Öncelikle belirtmek gerekir ki fikri ve teknik eser haklarının tescili, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenen marka ve patent tescil işlemlerinden farklı bir işlemdir. Marka ve patentler için tescil zorunlu olmakla birlikte, birkaç özel durum dışında fikri ve sanat eserleri için tescil zorunlu değildir. Bu nedenle, fikri ve sanatsal eserlere telif hakkı ve telif hakkı koruması eşlik eder.
FİKRİ ESER VE SANAT
5846 Sayılı Fikir ve Teknik Eserler Kanununun 2’nci maddesi ve tüzüğünde fikri ve teknik çalışma türleri tanımlanmıştır. Bilimsel eser ve yazı, musiki eseri, güzel sanatlarla ilgili eserler, sinema eseri, derleme ve tasarım, bilgisayar oyunları, yazılım işleri ana başlıklar olarak fikir ve sanat eseri olarak belirlenmiştir. Fikir ve sanat eserlerinin haklarına ilişkin tescil serbestisi vardır. Kişinin oluşturduğu eserde telif hakkına sahip olması için eser tesciline gerek yoktur. Ancak, tescilin sağladığı hakların açıklığı ve ispat kolaylığı gibi avantajlardan yararlanmak için tescil işlemleri ve isteğe bağlı tesciller bulunmaktadır. Fikri ve Teknik Eserlerin Tescili ve Tesciline Dair Kanunun 7. Maddesi, zorunlu tescil dışında tescil ve isteğe bağlı tescil işlemlerini düzenler. Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif ve Sinema Genel Müdürlüğü ile iletişime geçilerek işlem gerçekleştirilebilir.
Fikri ve teknik hukukta zorunlu tescil özel bir durum olup, Fikri ve Teknik Eserlerin Tescili ve Tesciline Dair Kanunun 5 inci maddesinde düzenlenecektir. Bu nedenle sinema eserlerinin, müzik eserlerinin ve bilgisayar oyunlarının ilgili maddelerde belirtilen işlemlerden geçirilerek ve belirtilen belgeler alınarak sicile kaydedilmesi zorunludur. Bu noktada tescil, telif hakkının varlığının kanıtını oluşturan faydalı bir araç olmaktan çıkar ve yasal bir zorunluluk haline gelir. İlgili hükümlere göre eser sahibi, ömrü boyunca telif hakkını elinde tutar. Ölümünden sonra 70 yıl daha devam eder. Eserin sahibi gerçek kişi değil, tüzel kişi ise koruma süresi, eserin umuma arz edildiği tarihten itibaren 70 yıldır. Konya avukat bu noktada yardımcı olacaktır.
* Zekaya dayalı ürünlerin ortaya çıkması,
* Ortaya çıkan ürün bir kişiliğe, onları yaratan kişiyle bir bağlantıya sahip olmalıdır,
* Ürünün bir amacı olmalı ve görünür olmalı,
Belirtilen tüm şartları taşımayan bir ürün, hukuki açıdan eser olarak kabul edilemez ve telif hakkının sağladığı korumadan yararlanamaz. Bu ürünün sahibi, kullanım ömrü boyunca telif hakkını elinde tutar. Ölümden sonra bu 70 yıl daha devam eder. Ürünün sahibi gerçek kişi değil, tüzel kişi ise koruma süresi, ürünün halka arz edildiği tarihten itibaren 70 yıldır.
-İş ahlakı:
* Hizmeti herkese açık hale getirebilme
* Yazarın adını belirleme hakkı
*Hizmette değişiklik yapılmasını yasaklama hakkı
* Yazarın eser sahibine veya sahibine karşı hakları
-İş kapasitesi:
* İşi organize etme yeteneği
*İş üretme yeteneği
* İş dağıtma yeteneği
* Temsil gücü
TELİF HAKKI İHLAL EDİLDİĞİ TAKTİRDE NE YAPILMALI
Zarar durdurulabilir, zarar meydana gelir, tazminat ödenebilir ve zararın suç unsuru varsa zarara neden olan kişi veya kişiler mağduriyetinin giderilmesine karar verebilir. Telif hakkı ihlali (manevi ve parasal haklar dahil) nedeniyle açılabilecek davalar şunlardır;
* Sahteciliğin yasaklanmasına yönelik faaliyetler
* Dolandırıcılığın önlenmesinde neler olur?
* Hasar için eylemler
* Telif hakkı beyanı prosedürü
* Telif hakkı ihlali
